استاندارد های رایج در جهان:
مقدمه:
استانداردها به عنوان معیارهای سنجش و مقایسه، نقشی حیاتی در ساماندهی فعالیت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی در سطوح ملی، منطقه‌ای و بین‌المللی ایفا می‌کنند. این ابزار ارزشمند، با تعیین چارچوب‌ها و الزامات مشخص، به ارتقای کیفیت محصولات، حفظ سلامتی و ایمنی مصرف‌کنندگان، تسهیل تبادل کالا و خدمات، و در نهایت، بهینه‌سازی فرآیندهای اقتصادی و اجتماعی کمک شایانی می‌نماید.
طبقه‌بندی استانداردها:
به طور کلی، استانداردها را می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم کرد:
- استانداردهای ملی:
هر کشور جهت نظم‌بخشی به فعالیت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی در قلمرو خود، مجموعه‌ای از استانداردها را تدوین و به اجرا می‌گذارد که به آنها “استانداردهای ملی” اطلاق می‌شود. این استانداردها توسط مرجع قانونی ذیصلاح، مانند سازمان ملی استاندارد آن کشور، تدوین و ابلاغ می‌گردند.
- استانداردهای بین‌المللی:
در عرصه‌ی بین‌الملل، سازمان‌های تخصصی همچون “سازمان بین‌المللی استانداردسازی” (ISO) و “کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک” (IEC) با گرد هم آوردن متخصصان و نمایندگان کشورهای عضو، اقدام به تدوین استانداردهایی جامع و فراگیر می‌کنند که به آنها “استانداردهای بین‌المللی” می‌گویند. این استانداردها پس از طی مراحل قانونی و کسب حدنصاب آراء، به عنوان الگویی مورد قبول برای کشورهای عضو به تصویب می‌رسند.
- استانداردهای منطقه‌ای:
در برخی از مناطق جهان، سازمان‌های منطقه‌ای نیز با هدف هماهنگ‌سازی فعالیت‌های تولیدی، خدماتی و بازرگانی در بین کشورهای عضو، اقدام به تدوین و اجرای استانداردهایی می‌کنند که به آنها “استانداردهای منطقه‌ای” می‌گویند. این استانداردها غالباً با در نظر گرفتن شرایط و نیازهای خاص آن منطقه تدوین شده و نقش مهمی در تسهیل تجارت و همکاری‌های اقتصادی بین کشورهای عضو ایفا می‌کنند.
- استانداردهای داوطلبانه:
علاوه بر استانداردهای اجباری که توسط مراجع قانونی ذیصلاح به اجرا گذاشته می‌شوند، برخی از سازمان‌های غیردولتی مانند انجمن‌ها، اتحادیه‌ها و یا سایر نهادهای تخصصی، اقدام به تدوین و ارائه‌ی استانداردهایی می‌کنند که به آنها “استانداردهای داوطلبانه” می‌گویند. این استانداردها غالباً به منظور ارتقای کیفیت محصولات و خدمات در حوزه‌های تخصصی تدوین شده و صاحبان صنایع و بنگاه‌های اقتصادی می‌توانند به صورت اختیاری از آنها پیروی نمایند.
نمونه‌هایی از علامت‌های اختصاری استانداردهای رایج در جهان:
- اروپایی: BSI (انگلستان)، DIN (آلمان)، AFNOR (فرانسه)، UNI (ایتالیا)، NEN (هلند)
- آمریکای شمالی: ASTM، ANSI، ASME، UL، API، AGI، NFPA، ASHRAE، AWS، ASA، ASSE، DOD، EIA، EPA، GPA، IEEE، ISA
- آسیایی: JIS (ژاپن)، KS (کره جنوبی)، AS (استرالیا)، GB (چین)،ISIRI (ایران)
نقش و اهمیت استانداردها:
- ارتقای کیفیت محصولات و خدمات
- حفظ سلامتی و ایمنی مصرف‌کنندگان
- تسهیل تبادل کالا و خدمات
- حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان
- صرفه‌جویی در وقت و هزینه
- افزایش بهره‌وری و راندمان اقتصادی
- حفظ محیط زیست
- ترویج تجارت عادلانه و بین‌المللی
استاندارد ملی ایران (ISIRI – ایزیری):
استانداردهای ملی ایران (ایزیری) نقشی محوری در ارتقای کیفیت، ایمنی و سلامت محصولات، خدمات و فرآیندها در کشور ایفا می‌کنند. این استانداردها که توسط سازمان ملی استاندارد ایران تدوین و منتشر می‌شوند، مجموعه‌ای از الزامات و مشخصات فنی را ارائه می‌دهند که به منظور حصول اطمینان از کیفیت، ایمنی و انطباق با الزامات زیست محیطی تدوین شده‌اند.
دسترسی به استانداردهای ایزیری
سازمان ملی استاندارد ایران تمامی استانداردهای ملی ایران را به صورت رایگان در دسترس عموم قرار داده است. شما می توانید به راحتی با مراجعه به وب سایت این سازمان https://www.inso.gov.ir/ به تمامی استانداردهای ملی ایران دسترسی داشته باشید و از آنها در جهت ارتقای کیفیت، ایمنی و سلامت محصولات و خدمات خود استفاده کنید.
نقش سازمان ملی استاندارد ایران
تدوین، نشر، اجرا و نظارت بر استانداردهای ملی ایران بر عهده سازمان ملی استاندارد ایران است. این سازمان با همکاری بخش های دولتی، غیردولتی و دانشگاه ها، استانداردهای مورد نیاز کشور را در زمینه های مختلف تدوین و منتشر می کند.
همچنین، نظارت بر اجرای استانداردهای اجباری و برخورد با متخلفان از این استانداردها از وظایف مهم این سازمان است.
جمع‌بندی:
استانداردها به عنوان ابزارهای کارآمد در نظام‌های اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی، نقشی کلیدی در ارتقای سطح زندگی جوامع ایفا می‌کنند. آشنایی با انواع استانداردها و نحوه‌ی کاربرد آنها، می‌تواند به فعالان اقتصادی، صاحبان صنایع، کارشناسان و عموم مردم در انتخاب محصولاتی با کیفیت و ایمن، و همچنین در انجام فعالیت‌های تولیدی و خدماتی مطابق با الزامات قانونی و بین‌المللی یاری رساند.
منابع:
وب‌سایت سازمان ملی استاندارد ایران: https://www.inso.gov.ir/
وب‌سایت سازمان بین‌المللی استانداردسازی: https://www.iso.org/
وب‌سایت کمیسیون بین‌المللی الکتروتکنیک: https://www.iec.ch/homepage